اشعه X در دندانپزشکی

عکس‌های اشعه­ X که با نام رادیولوژی نیز شناخته می‌شود، بخش مهمی از هر برنامه­ ی درمانیِ دندان است. این عکس‌ها علاوه بر کارکردِ تشخیصی، برای پیشگیری هم به کار می­روند؛ چرا که به کمک آن، دندانپزشک می­تواند مشکلات بالقوه ­ی دهان را قبل از وخیم شدن، بیابد.

اشعه X، شکلی از انرژی است که از بافت­های نرم عبور می­کند و توسط بافت­های متراکم جذب می­شود. دندان­ها و استخوان­ها بسیار متراکمند؛ بنابراین اشعه X را جذب می­کنند، در حالی که این اشعه به راحتی می­تواند از لثه ­ها و بافت گونه ها عبور کند.

انواع دسته بندی

تصویربرداری با اشعه X به دو دسته کلی تقسیم می‌شود: داخل دهانی و خارج دهانی. در تصویربرداری داخل دهانی (اینترااورال)، نوار اشعه X در داخل دهان قرار گرفته و در تصویربرداری خارج دهانی(اکسترااورال) نوار اشعه X در خارج دهان قرار می‌گیرد.

عکس های داخل دهانی متداول ­ترین شکلِ تصویربرداری در دندانپزشکی هستند و جزئیات زیادی از دندان­ها، استخوان­ها و بافت­های نگهدارنده دهان را در اختیار ما می‌گذارند. این تصاویر به دندانپزشک اجازه می‌دهند تا:

    پوسیدگی‌های و حفره‌های دندان را پیدا کند.
    بتواند ریشه ­های دندان را ببیند.
    وضعیت استخوان­ های اطراف دندان را بررسی کند.
    در صورت وجود، بیماری پریودنتال (لثه­) را تشخیص دهد.
    وضعیت دندانِ در حالِ رشد را بررسی کند.
    یا در سایر موارد از سلامت دندان‌ها اطمینان حاصل کند.

دانستن

مزایای تصویربرداری با اشعه X به خوبی مشخص است: این تصاویر  به دندانپزشکان کمک می­کنند تا مشکلاتِ معمولِ دهان و دندان مثل پوسیدگی­ ها، بیماری­ های لثه و یا برخی عفونت­ها را تشخیص دهند. دندانپزشکان با استفاده از عکس‌های رادیولوژی قادرند داخل دندان­ها و زیر لثه­ ها را مشاهده کرده و از وضعیت سلامت استخوان­ها و بافت­های نگهدارنده دندان، آگاه شوند.

دندانپزشک می‌تواند انواع مختلفی از تصویربرداری اشعه X را درخواست کند. نوع تصویربرداری، به نوع درمانی که قرار است بر روی بیمار انجام شود بستگی دارد.

برخی از متداول­ترین شیوه ­های تصویربرداری با اشعهX، این موارد هستند:

پری­ آپیکال(تک ­دندان)

نمایی از تمام دندان، از تاج تا استخوان نگهدارنده دندان را در اختیار می‌گذارد.

بایت وینگ

نمایی از دندان­های عقبیِ بالا و پایین در اختیار می­گذارد. این شیوه ­ی عکسبرداری، نحوه ­ی تماس دندان­ها یا روی هم قرار گرفتن­شان را نشان می­دهد و به دندانپزشک کمک می­کند پوسیدگی دندان­های عقبی را، در صورت وجود، تشخیص دهد.

پانورامیک

نمایی از دندان­ها، فک­ها، ناحیه­ ی اطراف بینی، سینوس­ها و مفاصل فک، در اختیار می‌گذارد و اغلب در مواردی استفاده می­شود که قرار است برای بیمار، درمان­های ارتودنسی یا ایمپلنت دندان انجام شود.

اکلوزال

نمایی کامل از کف دهان را در اختیار ما می­گذارد و نحوه قرارگیری فک بالا و پایین بر روی هم را نشان می‌دهد. این نوع تصویربرداری، سیر رشد دندان­های کودکان و دندان‌های شیری و دائمی آن‌ها را نشان می­دهد.

تصویربرداری­ های اشعه X عموماً در مطب دندانپزشک یا متخصص دندان انجام می­شود. ابتدا، متخصص دندان، شما را با یک روپوش سربی میپوشاند تا بدن­تان از تابش اشعه مصون بماند. سپس، یک قطعه­ی پلاستیکی کوچک را در دهانتان می­گذارد و از شما می­خواهد آن را گاز بگیرید؛ این وسیله، فیلم اشعه X را در سر جای خود نگه می‌دارد. سپس تکنیسین، از محل موردنظر عکسبرداری خواهد کرد. این فرآیند، دردناک نیست و تا زمانی که از کل دهان عکسبرداری شود، ادامه خواهد یافت. با استفاده از تصویربرداری اشعه X ِ دیجیتال، بیمار پرتوهای مضر کمتری دریافت خواهد کرد، علاوه بر این، استفاده از این دسته تصاویر راحت‌تر است و کمتر طول می­کشد.
برنامه ریزی

تصویربرداری اشعه X از دندان بسیار ایمن است و شما یا کودکتان را در معرضِ حداقلِ تابش‌های مضر، قرار خواهد داد. اگر همه­ ی استاندارد­های ایمنی رعایت شوند، تجهیزاتی که امروزه برای تصویربرداری اشعه X استفاده می‌شوند، پرتو­های اضافی را حذف کرده و دندانپزشک را قادر می­سازند تا پرتو X را روی قسمت خاصی از دهان متمرکز کند. دندانپزشک می­تواند با استفاده از فیلم­های با سرعت بالا، میزان تشعشعات دریافتیِ بیمار را کاهش دهد. روپوش سربی، بدن را از گردن تا زانوها می­پوشاند و از آن در برابر پرتوهای سرگردان محافظت می نماید.